บุญเสริม สาตราภัย ผู้ถ่ายภาพล้านนาในอดีต

รูปภาพเก่าในอดีตเมืองเชียงใหม่ที่เรามักเห็นทั่วไปในเว็บไซต์ต่างๆ จากการค้นหา ไม่ว่าจะเป็นรูปของสถานที่สำคัญ ประเพณี ถนนหนทาง เหตุการณ์สำคัญต่างๆ ในอดีต น้อยคนนักจะรู้ว่าภาพถ่ายเล่าเรื่องอดีตเหล่านี้ ล้วนแล้วเกิดจากฝีมือการถ่ายภาพของตากล้องรุ่นเก่าแห่งยุค นามว่า บุญเสริม สาตราภัย ท่านได้เก็บภาพในมุมต่างๆ ทั้งทางพื้นดิน และถ่ายภาพมุมสูงทางอากาศ พร้อมกับมีเรื่องเล่าที่น่าสนใจในอดีตเล่าให้ฟัง

ชื่อเสียงของบุญเสริม สาตราภัย เป็นชื่อที่รู้จักมักคุ้นกันในหมู่ นักหนังสือพิมพ์รุ่นเก่า เมื่อ ราว 50 ปีก่อน สมัยยุคของหนังสือพิมพ์คนเมืองเฟื่องฟูและในฐานะของนักหนังสือพิมพ์ภูมิภาค คนแรกและคนเดียวที่ได้รับรางวัลยอดเยี่ยมการประกวดสารคดีระดับประเทศ ซึ่งถ้าเปรียบในสมัยนี้ คงหนีไม่พ้นรางวัล “อิสราอมันตกุล” นักหนังสือพิมพ์ผู้ยิ่งใหญ่ท่ี่ชี่อของท่านกลายเป็นแรง บันดาลใจให้ นักหนังสือพิมพ์รุ่นใหม่ๆ กระตือรือร้นในการทํางาน เพียงเพื่ออย่างน้อยในชีวตนี้สักครั้งหวังว่าจะมีโอกาสได้รับรางวัลอันทรงเกียรตินี้บ้าง

บุญเสริม สาตราภัย เกิดเมื่อ พ.ศ.2471 ที่ อ.เมือง จ.เชี่ยงใหม่ เป็นบุตรของนายเฮือน สาตราภัย ซึ่งได้รับราชการเป็นนายไปรษณีย์คนแรกของเชียงใหม่ และนางคําใฝ สาตราภัย บุญเสริม สาตราภัยเริ่มเรียนหนังสือครั้งแรกที่โรงเรียนปรินส์รอแยลวิทยาลัย อ.เมือง จ.เชียงใหม่ จบชั้นประถมศึกษาแล้วไปเรียนต่อชั้นมัธยมศึกษาที่ โรงเรียนยุพราชวิทยาลัย นอกจากการทําหน้าที่ เป็นนักหนังสือพืมพ์ของหนังสือพิมพ์คนเมืองแล้ว  ยามวางเว้นจากภาระหน้าที่ บุญเสริม มักจะ ตระเวนไปทั่วเมืองเชียงใหม่หามุมถ่ายภาพ ซึ่งต่อมาผลงานต่างๆ เหล่านี้ได้ กลายเป็นอดีตที่ไม่ สามารถประเมินค่าเป็นตัวเงินได้และที่ได้มากกว่านั้นก็คือ อดีตความเป็นมารากเหงาของเราเป็น อย่างไร
เรื่องราวของนักถ่ายภาพยุคบุกเบิกเมืองเชี่ยงใหม่ ยังคงน่าสนใจและนําไปสู่เรื่องราวของ การค้นหาอดีตยิ่งนัก  แม่ว่าในบั้นปลายชวีตของบุญเสริม จะมีสตูดิโอล้างอัดภาพ อยู่ภายในบ้านไม้ หลังเล็กๆ ภาพถ่ายในอดีตของเมืองเชียงใหม่จะตกทอดมาอยู่กับบุญเสริม และมีบางส่วนที่ถูกเก็บ ไว้ในหอจดหมายเหตุเพื่อใช้เป็นเอกสารอ้างอิง ด้านประวัติศาสตร์ บางภาพคุณบุญเสริมขอก็อปปี้ จากหอจดหมายเหตุจังหวัดเชียงใหม่ “บุญเสริมเล่าย้อนถึงอดีตที่มาของภาพถ่ายเชียงใหม่ที่ได้มาจาก มิสเตอรฒเอ็ม.ทานะกะ “หลังจากที่มิสเตอร์ทานากะเดินทางกลับญี่ปุ่น เนื่องจากเข้ามาปลอมตัวเป็น สายให้กับทหารญี่ปุ่นช่วงสงครมโลกโดยเข้ามาเปิดร้านถ่ายรูปบังหน้าจากนั้นก็จะตระเวนออกไปถ่ายภาพของเชียงใหม่เพื่อส่งไปให้ทหารญี่ปุ่นจนเมื่อเกิดสงครามโลกครั้งที่ 2 ทหารญี่ปุ่นบุก เชียงใหม่ มิสเตอร์ทานากะก็แต่งชุดทหารออกมาต้อนรับทหารญี่ปุ่น เมื่อสงครามสงบมิสเตอร์ทานากะด็ได้เดินทางกลับญี่ปุ่นส่วนร้านถ่ายรูปก็ตกเป็นของลูกหลานซึ่งต่อมาผลงานถ่ายภาพทั้งหมด ก็ตกเป็นของผม” นอกจากจะเปนผู้เดียวที่่ถือสิทธิ์การเป็นเจ้าของภาพถ่ายต่างๆ  เหล่านี้ แล้วยังเคยมีการนํา ภาพถ่ายเก่ามาทำเป็นหนังสือ “ลานนาไทยในอดีต” และ “อดีตล้านนา” ซึ่งรวบรวมภาพถ่ายอันทรงคุณค่าทางประวัติศาตร์ของเชียงใหม่ในรอบ 100 ปีไว้อย่างละเอียดสมบูรณ์ที่สุด

คลิกดู ผลงานการถ่ายภาพแบ่งตามหมวดหมู่

ที่มาของข้อมูล “ เล่าเรื่องเชียงใหม่จากภาพเก่ากับบุญเสริม สาตราภัย.” 2544. เชียงใหม้นิวส์
ติดตามประวัติอย่างละเอียดได้ที่ ที่มหาลัยเชียงใหม่